Bayramda Çalışanın Ücreti Zamlı Olacak
Kurban Bayramı’nda bu yıl da uzun bir tatil süresi söz konusu. Bayram için
pek çok çalışanın tatil programı başladı bile. Çok sayıda çalışanımız bayramda
şehir dışında olacak, tatil yapacak, bazıları da aile ziyaretleri ve dinlenmeye
zaman ayıracak. Böylece, iş ortamından uzaklaşmış olacaklar. Ancak ne yazık ki
herkes bu kadar şanslı değil, bazı kişiler bu bayramda çalışacaklar.
Bayramlarda yapılan çalışmalar için İş Kanunu’nda önemli düzenlemeler
bulunuyor. Bayram günlerinde çalışanlara arife günü ve bayramdaki
çalışmalarının ücreti zamlı olarak ödenecek. Bununla birlikte, işveren
çalışanına “bayram sonrasında izin kullanabilirsin” dese bile, bayramda yapılan
çalışma zamlı olacak. İş Kanunu’na göre, bayramda çalışana ücreti zamlı ödenir,
işveren isterse daha sonra o çalışmanın karşılığı olarak ayrıca izin verebilir.
Bu işverenin yetkisinde olan bir durumdur.
Normal ücretin iki katı ödenir
Bayramda çalışan işçilere verilecek ücret normal zamanda kazandıkları
ücretin iki katı tutarındadır. Bu zamlı ücret, arife günü öğleden sonrası ve
bayramın dört günü için ayrı ayrı hesap edilecek ve ödenecektir. Aylık
sistemiyle çalışan bir kişi için toplam brüt ücreti 30 güne bölünerek bir
günlük ücret tutarı hesap edilecek, ortaya çıkan rakamın iki katı alınarak
bayram çalışmasının ücreti ödenecektir.
Bununla birlikte, bayramda çalışan işçinin bu çalıştığı süreler eğer fazla
mesai de oluyorsa, bu durumda bayram sebebiyle iki katı tutarında ücret değil,
günlük ücretin en az yüzde 50 oranında arttırılması ve çalışılan her gün için
günlük ücretin iki buçuk katı tutarında ödeme yapılması gerekir. İşveren
işçinin ücretini bayrama ilişkin fazla mesai ücretini dikkate almadan, bayram
öncesinde işçisi için ödediği normal ücreti esas alarak hesaplarsa, herhangi
bir denetim durumunda veya çalışanın şikayeti üzerine idari para cezası ödemek
zorunda kalacaktır.
Çocuklar, gençler çalıştırılamaz
İş Kanunu’nun çalışan çocuk ve gençleri koruyucu hükümlerinden biri de
bayramda her ne şekilde olursa olsun çalıştırılmamalarıdır. Genel olarak 14
yaşını tamamlamış, ilköğretimi bitirmiş ancak 15 yaşını doldurmamış çalışanlar
“çocuk işçi” olarak tanımlanıyor. 15 yaşını tamamlamış, 18 yaşını bitirmemiş
olanlar da “genç işçi” olarak kabul ediliyor. İşte bu çocuk ve gençlerin
bayramda çalıştırılmaları söz konusu değil. Bununla birlikte, çalışmasalar bile
ücretleri işverenlerince tam olarak ödenecek.
Çalışmak istemeyip izin kullanmak
isteyenlerin durumu
Kural olarak bayram ve genel tatil günlerinde çalışmak istemeyen işçiler
işverenleri tarafından çalışmaya zorlanamazlar. Çalışmaya zorlanan işçiler bu
durumu şikayet konusu yapar, hatta iş mahkemesine taşırlarsa işyerinden haklı
sebeple, kendi istekleriyle ayrılıp tazminatlarını alabilirler. Diğer taraftan,
eğer çalışanın iş sözleşmesinde veya toplu iş sözleşmesinde bayramlarda
çalışmaya izin veren bir hüküm bulunuyorsa, işçilerin bayram günü de işyerine
gelip, işverenin talimatıyla çalışmaları gerekiyor. Hatta işçilerin “bayram
günü çalışmıyorum” diyerek işe gelmemeleri ve üst üste iki gün işe devamsızlık
yapmaları halinde, işveren kıdem tazminatlarını ödemeden işten çıkarma yoluna
gidebilir. Bu nedenle, işçilerin imzaladıkları iş sözleşmelerinin çok büyük
önemi var. Bu anlamda, çoğu zaman okunmadan imzalanan sözleşmeler sonradan
işten çıkarılmayı kolaylaştıran belgeler haline gelebiliyor.
Bayramda yurtdışına çıkan sağlık hizmeti
alabilir mi?
Türkiye’nin çok sayıda ülke ile sosyal güvenlik sözleşmesi bulunuyor. Bu
ülkelerden 15’i ile imzalanan sözleşmede sağlık hizmetleri de kapsam altında.
Buna göre; Almanya, Hollanda, Belçika, Avusturya, Fransa, KKTC, Makedonya,
Azerbaycan, Romanya, Bosna Hersek, Çek Cumhuriyeti, Arnavutluk, Lüksemburg,
Hırvatistan ve Sırbistan sözleşmeleri sağlık hizmetlerini de kapsıyor. Diğer
taraftan, Azerbaycan ve Arnavutluk’un iç mevzuatlarındaki sorunlar nedeniyle
sağlık hizmetleri ile ilgili hükümler uygulanamıyor. Dolayısıyla, yukarıda
sayılan 13 ülkede sağlık hizmetlerinin SGK tarafından karşılanması mümkün. Söz
konusu ülkelerde sağlık hizmetlerinden sadece 4/a’lı sigortalılar ve bu
sigortalıların bakmakla yükümlü olduğu kişiler faydalanabiliyorken; Almanya’da
4/b ve 4/c’li sigortalılar da kapsamda. Bu ülkelerde geçici süreli
bulunuyorsanız, yani turistik seyahat amacıyla bu ülkelere gittiyseniz yalnızca
acil durumlarda sigortalıların sağlık hizmetlerine ilişkin masrafların SGK
tarafından karşılanması söz konusu. Yine sadece Almanya’da turistik amaçlı
bulunan sigortalıların derhal müdahaleyi gerektiren bir durumla karşı karşıya
olması halinde ve ertelenmesi mümkün olmayan diyaliz veya kronik hastalıkların
tedavisinde sağlık masrafları karşılanıyor.
(Milliyet Gazetesi | 20.08.2018)
Yorumlar
Yorum Gönder